Powiat ciechanowski: faktyczna skala samobójczych zamachów

Gdy czyta się różne komentarze pod informacjami o tym, że np. ktoś zginął na torach lub odebrał sobie życie, wyskakując z okna, można odnieść wrażenie iż w powiecie ciechanowskim jest dużo zdarzeń samobójczych. A jak jest naprawdę? Postanowiliśmy to sprawdzić i napisać na ten bardzo trudny temat, bo towarzyszy mu wiele stereotypów.

Dane, jakie udostępniła nam Komenda Powiatowa Policji, tego nie potwierdzają. Powiat ciechanowski liczy około 89 tys. mieszkańców. Oto, jak wyglądają dane z trzech ostatnich lat, dotyczące zamachów samobójczych.

Wynika z nich, że w ubiegłym roku doszło do 26 zamachów samobójczych, w tym 18 zakończonych zgonem. 16 zdarzeń dotyczyło mężczyzn ( 14 zakończonych zgonem), a 10 - kobiet ( 4 zakończone zgonem).

Najwięcej osób targnęło się na swoje życie w wieku w przedziale 25-39 lat i powyżej 65 lat (po 6 osób), a następnie 45-59 lat (5 osób) i w przedziałach 40-44 i 60-64 lata (po 4 osoby). Był tylko jeden przypadek zamachu samobójczego osoby nieletniej.

Rok wcześniej odnotowano 34 zamachy samobójcze, w tym zakończonych zgonem 18: 26 dotyczyło mężczyzn (18 zakończonych zgonem), a 8 kobiet. Najwięcej z nich dotyczyło przedziału wiekowego 40-59 lat (9 przypadków), a w dalszej kolejności osób w wieku 25-39 lat i 60-74 lata. Były także 4 zamachy samobójcze w wieku 7-18 lat i pięć – w wieku 19-24 lata.

W 2020 roku policja odnotowała 32 zamachy samobójcze w tym 23 zakończone zgonem: 26 dotyczyło mężczyzn (20 zakończonych zgonem), a 6 - kobiet (3 zakończone zgonem). Wówczas najwięcej tego typu zdarzeń dotyczyło osób w wieku 40-49 lat (10 przypadków), a w dalszej kolejności 30-39 lat (8 przypadków) i 55-69 lat (6 przypadków). Zdecydowanie najmniej było zamachów samobójczych wśród młodych ludzi, w przedziale 13-18 lat i 19-29 lat (po 2 przypadki).

Osoby w kryzysie mają zawężoną percepcję rzeczywistości – silnie koncentrują się na doświadczanych trudnościach, negatywnych aspektach rzeczywistości, swojej niemocy, poczuciu braku wpływu, a każdy materiał o zachowaniach samobójczych naturalnie przyciąga ich uwagę! Podając tę statystykę chcemy pokazać, że zamachów samobójczych wbrew pozorom w powiecie ciechanowskim nie jest wiele! Poza tym dane z ostatnich trzech lat pokazują, że mamy do czynienia z tendencją malejącą.

Osoby, którym towarzyszą myśli samobójcze, mają także trudności w poszukiwaniu źródeł pomocy i dostrzeżeniu alternatywnych rozwiązań. Potrzebują więc jasnych i konkretnych wskazówek, gdzie uzyskać wsparcie. Dlatego zachęcamy do przeczytania dalszej części informacji, która może być cenną wskazówką dla nas wszystkich.

Przyczyny: spojrzenie lekarza specjalisty

O komentarz poprosiliśmy ordynatora oddziału psychiatrycznego ciechanowskiego szpitala, Antoniego Ferenca. Kierując się swoimi obserwacjami z pracy na tym oddziale wyliczył on, że za najczęstsze powody prób samobójstw w chorobach i zaburzeniach psychicznych odpowiadają:

- zaburzenia afektywne dwubiegunowe (próby do 40-60%, skuteczne do 20-25%)

- depresja (próby samobójcze 20-60%, skuteczne 15-25%)

- schizofrenia (próby do 40%, skuteczne do ok. 20%)

- uzależnienia (alkohol i/lub narkotyki) próby do 20-40%, skuteczne do ok. 10%

- zaburzenia osobowości (próby do 10%, skuteczne do ok. 5%)

- zaburzenia adaptacyjne (próby 2-5 %, skuteczne do 3 %)

- Mamy jeszcze grupę samobójstw tzw. niezamierzonych. Np. młodzi mężczyźni zakładają się na weselu, który wypiję „wódkę z gwinta na raz”. Po takim „wyczynie” zwykle dochodzi do zaburzeń jakościowych świadomości (występuje nadmierna senność, potem sen głęboki aż do zgonu włącznie-tzw. toksyczne zatrucie etanolem). Innym przypadkiem może być np. sytuacja, gdy ktoś przechodzi przez tory w niedozwolonym miejscu albo przejeżdża nieostrożnie przez niestrzeżony przejazd kolejowy. Kolejnym przypadkiem może być zakład, kto skoczy z wyższej wysokości do wody, gdzie może dojść do urazu czaszkowo-mózgowego powikłanego zgonem. Takich sytuacji może być wiele, ciężko wszystkie wymienić. Podaję przykłady z którymi się zetknąłem w swojej pracy zawodowej – relacjonuje Antoni Ferenc.

Dodaje, że pojawiają się także próby samobójcze związane z sytuacją nagłą, przerastającą psychiczne zdolności kompensacyjne danej osoby, np. nagłe rozstanie z chłopakiem lub dziewczyną. Może wystąpić wtedy poczucie utraty sensu życia i podjęcie impulsywnej próby samobójczej (trucie się lekami, wyskok z wysokości, wjechanie samochodem w drzewo lub pod TIRa).

- Jest także niewielka grupa tzw. manipulacyjnych samobójstw usiłowanych. Są to wyuczone wzorce zachowania ukierunkowane na osiągnięcie pożądanych celów poprzez wywieranie wpływu na otoczenie. Taka osoba tak naprawdę nie chce się zabić, tylko zamachami samobójczymi chce osiągnąć jakąś korzyść dla siebie od otoczenia. Czasem się przeliczy i faktycznie dojdzie do skutecznego zamachu samobójczego. Występują głównie w zaburzeniach osobowości - wyjaśnia nasz rozmówca. 

Jego zdaniem, nie ma jednej odpowiedzi na to, kto w powiecie ciechanowskim – spośród ponad 20 przypadków rocznie – stoi za zamachami samobójczymi. Często są to osoby mające cechy zespołu depresyjnego (czym bardziej nasilony, tym większe ryzyko); określony wiek (najczęściej po 45 r.ż., mężczyźni; owdowiali lub rozwiedzeni); sytuację socjalną związaną z tym, że są samotni (brak wsparcia innych, zła sytuacja materialna, utrata pracy, brak źródła utrzymania); wcześniejsze próby samobójcze u tej osoby (samobójstwo w rodzinie; okres żałoby). Zwykle pojawiają się także inne współistniejące (złe przystosowanie społeczne; nadużywanie alkoholu; przewlekłe choroby somatyczne, szczególnie dające przewlekły ból; przewlekła bezsenność).

Jak może pomóc rodzina?

Oto rady doktora Ferenca.

W przypadku obserwowania narastających zaburzeń depresyjnych należy nakłaniać taką osobę do kontaktu z lekarzem. W przypadku, gdy taka osoba wypowiada myśli samobójcze bez tendencji do ich realizacji najlepiej jak najszybciej skontaktować się z psychiatrą. W takich sytuacjach może być wystarczające leczenie psychiatryczne ambulatoryjne (psychiatra to oceni). W sytuacjach, gdy występują myśli samobójcze z tendencją do ich realizacji lub już została podjęta próba samobójcza należy wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego (dawniej Karetkę Pogotowia) i taka osoba powinna jak najszybciej trafić do szpitala psychiatrycznego.

W przypadku, gdy myśli samobójcze (bez tendencji do ich realizacji) związane są z sytuacją życiową (utrata pracy, rozstanie, śmierć bliskiej osoby itp.) niezbędny jest kontakt z psychologiem, co często jest wystarczającą formą pomocy (nie zawsze potrzebny jest psychiatra).

Inaczej jest z osobami pod wpływem alkoholu lub środków psychoaktywnych. Gdy osoba pijana odgraża się popełnieniem samobójstwa należy wezwać Policję i taka osoba powinna trafić do Policyjnej Izby Wytrzeźwień lub PDOZ. Z naszej praktyki wynika, że ponad 95% osób pijanych po wytrzeźwieniu nie ma żadnych myśli samobójczych, a wielu z nich nie pamięta, co mówiło lub robiło pod wpływem alkoholu. W przypadku, gdy po wytrzeźwieniu utrzymują się myśli lub tendencje samobójcze taką osobę Policja przywozi na konsultację do Psychiatrycznej Izby Przyjęć.

Sygnały ostrzegawcze

Po czym możemy się domyślić, że ktoś wymaga pomocy (za stroną zapobiegajmysamobojstwom.pl)? Powiniśmy zwrócić uwagę na następujące zachowania: mówienie o samobójstwie, chęci śmierci; mówienie o cierpieniu, ciężarze życia, poczuciu bezradności, beznadziejności lub braku sensu i celu w życiu; mówienie o byciu ciężarem dla innych, własnej bezwartościowości, osamotnieniu, niedopasowaniu i poczuciu izolacji; poszukiwanie informacji, w jaki sposób odebrać sobie życie, gromadzenie leków, potrzebnych przedmiotów, narzędzi; pożegnania, przygotowywanie listu, sporządzenie testamentu, porządkowanie i domykanie różnych spraw, rozdawanie rzeczy; długotrwałe przygnębienie, utrata spontaniczności, większa płaczliwość; wycofanie się z kontaktów, niechęć do rozmów, zabaw, spotkań, rezygnowanie z zajęć do tej pory ważnych i lubianych, odrzucanie pomocy; Silne wahania nastroju, rozdrażnienie, większa skłonność do konfliktów, wybuchów, zachowań autoagresywnych, agresywnych; zachowania impulsywne, lekkomyślne, niespokojne, niszczycielskie; pierwsze sięganie po środki psychoaktywne (np. alkohol, narkotyki, dopalacze) lub nasilenie ich używania; problemy ze snem (np. za mało lub za dużo snu); Brak dbałości o siebie, wygląd i higienę.

Gdzie szukać pomocy?

Centrum Wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym - tel całodobowy 800 70 2222; 

Dziecięcy Telefon Zaufania Rzeczniczka Praw Dziecka – tel. 800 12 12 12;

Całodobowy Telefon Zaufania dla dzieci i młodzieży – 116 111;

Całodobowy telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych – 116 123;

numer alarmowy w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia – 112.