Gdy zepsuł się komputer… nie, to nie koniec świata!

W czasach wszechobecnej informatyzacji trudno wyobrazić sobie świat bez magicznego urządzenia, jakim jest komputer… Bez „okna na świat”, jak niektórzy określają to urządzenie. Jak bez niego sprawdzić pocztę e-mail? Jak zapoznać się z nowinkami od znajomych, zamieszczanymi w serwisie społecznościowym? Czy wreszcie – jak dotrzeć do tak cennych uwag prawnika, jak te zamieszczone poniżej?

Przy zakupie komputera przysługują kupującemu dwa rodzaje uprawnień: uprawnienia z tytułu rękojmi oraz uprawnienia z tytułu gwarancji. Do sprzedaży stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (dalej: KC) oraz Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej: USK).

Zgodnie z KC, podstawowym uprawnieniem przysługującym przy sprzedaży towaru jest rękojmia. Przysługuje ona m.in., jeśli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność, gdy nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego („Panie, ten komp ma 20 GB RAM-u, będzie Pan zadowolony!”) albo jeśli stanowi własność osoby trzeciej. Jeśli jednak dokonując zakupu wiemy o wskazanych wadach, rękojmia nie przysługuje.
W przypadku rękojmi kupującemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy, żądania obniżenia ceny, wymiany lub naprawy.
Zauważyłeś jakąś wadę? Masz miesiąc, aby zawiadomić o tym sprzedawcę! Prowadzisz działalność gospodarczą? Jako profesjonalista powinieneś zawiadomić sprzedawcę niezwłocznie! Od dnia, kiedy rzecz została Ci wydana upłynął rok? Cóż, uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasły (chyba, że sprzedawca podstępnie zataił wadę) (568 KC). Dowiedziałeś się, że sprzedana ci rzecz stanowi własność osoby trzeciej? Wówczas masz rok od chwili, kiedy się o tym dowiedziałeś, aby skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi (576 KC).

Warto zwrócić uwagę na moment przejścia na kupującego korzyści i ciężarów związanych z rzeczą oraz niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy. Co do zasady, następuje to z chwilą wydania rzeczy, chyba że strony zastrzegły inną chwilę (art. 548 KC). Doniosłe zatem jest znaczenie momentu, w którym sprzedawca wydaje nam ów komputer. „Mój ci on!”, można by rzec. Jeśli jednak kupujemy komputer na aukcji internetowej, to dopóki nie odbierzemy towaru, niech nas nie martwi, że na magazynie spadła z wysokości paczka zawierająca zamówiony przez nas komputer. Problem może pojawić się, jeśli odbierzemy przesyłkę od kuriera, pokwitujemy odbiór, a potem z wrażenia zaczną nam drżeć ręce.
Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej (559 KC). Jeśli jednak udowodnimy, że fakt, iż komputer wyłącza się nagle nie wiadomo czemu, nie wynika z upadku, a z tego, że np. zainstalowano nieodpowiednie elementy, mamy szansę dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi.

Kupując komputer otrzymałeś dokument gwarancji? Zatem jeśli w ciągu terminu określonego w dokumencie gwarancyjnym ujawnią się wady fizyczne, wystawca dokumentu gwarancji (gwarant) obowiązany jest do usunięcia wady lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana (577 KC).
Komputer kupiliśmy w Trójmieście, a mieszkamy w Krakowie? W gwarancji jest zapis, żeby dostarczyć rzecz do serwisu w Gdańsku? Koszty dostarczenia rzeczy do miejsca wskazanego w gwarancji pokrywa gwarant. Jeśli wydanej gwarantowi rzeczy coś się stanie, konsekwencje tego także ponosi gwarant.

Szczególną kategorią kupujących jest konsument – osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (w odróżnieniu do przedsiębiorcy). W przypadku konsumentów uprawnienia z tytułu umowy sprzedaży kształtują się nieco inaczej.

Kryterium odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi jest tu niezgodność z towaru z umową w chwili jego wydania. W przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania (art. 4 USK). Ochrona nie przysługuje konsumentowi, jeśli w chwili zawarcia umowy wiedział o tej niezgodności lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć (art. 7 USK).
W sytuacji, gdy zaistnieje niezgodność towaru z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów (wówczas kupujący ma prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy). Jeżeli sprzedawca nie ustosunkował się do żądania kupującego w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione.
Kupujący traci wyżej wymienione uprawnienia, jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy (art. 9 USK). Konieczne jest jednak stwierdzenie niezgodności towaru z umową przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Jeśli towar był wymieniany, termin ten biegnie na nowo. Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego.
Uprawnień przysługujących konsumentowi nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową.

Ponadto, sprzedawca wydając kupującemu wraz z towarem dokument gwarancyjny udziela mu gwarancji. Dokument gwarancji zawiera oświadczenie określające uprawnienia kupującego i obowiązki gwaranta w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu.
Udzielenie kupującemu gwarancji następuje także przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w reklamie. Nie uważa się jednak za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta.

Autor: Ilona Kasińska